Üçüncü Basamak Sağlık Kuruluşuna Başvuran Hastalarda Reçetesiz Proton Pompa İnhibitörü Kullanımına Ait Risk Faktörlerin İncelenmesi
Araştırma Makalesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13384258Anahtar Kelimeler:
Proton Pompa İnhibitörü, Reçetesiz İlaç Kullanımı, Akılcı İlaç KullanımıÖzet
Giriş: Proton pompa İnhibitörleri mide epitelindeki parietal hücreler tarafından nöroendokrin yollarla kontrol edilen gastrik asit salınımını inhibe ederek etki eden benzamidazol türevi ilaçlardır. Günümüzde tüm dünyada, başta gastroözofageal reflü hastalığı olmak üzere gastrik asitle ilişkili tüm hastalıklarda yaygın olarak tedavi amaçlı kullanılmaktadır.
Amaç: Toplumuzda hastalara en çok reçete edilen bu ilaçların son zamanlarda uygun olmayan gereksiz endikasyonlar nedeniyle reçete edildiği gibi reçetesiz de kullanımın olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada üçüncü basamak sağlık kuruluşuna ayaktan başvuran hastalardaki reçetesiz proton pompa inhibitörü kullanımına ait risk faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Kesitsel ve analitik tipte olan bu çalışmaya Balıkesir Atatürk Şehir Hastanesi dahili ve cerrahi polikliniklerine başvuran gönüllü 300 hastaya, araştırıcılar tarafından yüz yüze soru-cevap şeklinde anket uygulanmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılanların 115’inin (%38,3) erkek olduğu, 26’sının (%8,7) olduğu bulundu. Vakaların 283’ünün (%94,3) ilaçların reçeteli olduğu, kullanım nedenlerine bakıldığında da 116’sının (%38,7) çoklu ilaç kullanımı, 125’inin (%41,7) dispepsi olarak ilk ikide tespit edildi. Yaş değerlerindeki artışın istatistiksel açıdan anlamlı seviyede reçetesiz proton pompa inhibitörü kullanma riskini azalttığı, eğitim seviyesinin yüksekliği istatistiksel açıdan anlamlı seviyede reçetesiz proton pompa inhibitörü kullanma riskini 5,791 kat arttırdığı tespit edilmiştir.
Sonuç: Yapılan bu çalışma ile ayaktan hastaneye başvuran hastalarda proton pompa inhibitör kullanımının son derece yaygın olduğu görülmüştür. Endikasyon dışı reçete edilmesi ile beraber son zamanlarda reçetesiz kullanım artışı aşikardır. Bu sebeple reçetesiz ilaç kullanımı ve buna etki eden faktörlerin incelenmesine yönelik çok merkezli yeni çalışmaların yapılması zorunlu hale gelmiştir.
Referanslar
Yuan J, He Q, Nguyen LH, et al. Regular use of proton pump inhibitors and risk of type 2 diabetes: results from three prospective cohort studies. Gut. 2021;70(6):1070-1077.
Freedberg DE, Kim LS, Yang YX. The risks and benefits of long-term use of proton pump inhibitors: expert review and best practice advice from the American Gastroenterological Association. Gastroenterology. 2017;152(4):706-715.
Vaezi MF, Yang YX, Howden CW. Complications of proton pump inhibitor therapy. Gastroenterology. 2017;153(1):35-48.
Albarki H, Pun A, Paddle PM. What is the truth about proton pump inhibitors?. Current Opinion in Otolaryngology & Head and Neck Surgery. 2020;28(6):376-384.
Wallerstedt SM, Fastbom J, Linke J, et al. Long‐term use of proton pump inhibitors and prevalence of disease‐and drug‐related reasons for gastroprotection-a cross‐sectional population‐based study. Pharmacoepidemiology and Drug Safety. 2017; 26(1): 9-16.
Özdemir B, Ön KB, Altıner E. Uşak Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne Başvuran Hastalarda Proton Pompa İnhibitörü Kullanım Yaygınlığının İncelenmesi. Ege Tıp Bilimleri Dergisi. 2022;5(1):11-15.
Ozdinc S, Sensoy N, Kurt R, Altas S, Altun R. Are we using drugs rationally? A survey study from Turkey. Pakistan journal of medical sciences. 2015;31(5):1156.
Özden A. Proton pompa inhibitörleri ve kullanım güvenirliği. Güncel Gastroenteroloji Dergisi. 2013;17;179-204.
Savarino V, Marabotto E, Zentilin P, et al. The appropriate use of proton-pump inhibitors. Minerva Medica. 2018;109(5):386-399.
Savarino V, Marabotto E, Zentilin P, et al. Proton pump inhibitors: use and misuse in the clinical setting. Expert review of clinical pharmacology. 2018;11(11):1123-1134.
Castellana C, Pecere S, Furnari M, et al. Side effects of long-term use of proton pump inhibitors: practical considerations. Pol Arch Intern Med. 2021;131(6):541-549.
Dutta AK, Jain A, Jearth V, et al. Guidelines on optimizing the use of proton pump inhibitors: PPI stewardship. Indian Journal of Gastroenterology. 2023;42(5):601-628.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Acta Medica Ruha
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
