Hemşirelerin Deprem Sonrası Sağlık Algısı, Deprem Stresi ile Baş Etme ve Uykusuzluk Durumlarının İncelenmesi
Araştırma Makalesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13692382Anahtar Kelimeler:
Sağlık Algısı, Deprem Stresi ile Baş Etme, Uykusuzluk, HemşireÖzet
Giriş: Depremler aniden meydana gelir. Sonraki süreçte bireylerde fizyolojik, psikolojik, sosyal sorunlara sebep olmaktadır. Hemşireler ise deprem durumlarında hem kendi sorunlarına hem de bakım verdikleri bireylerin sorunlarına çözüm üretmeye çalışmaktadırlar.
Amaç: Çalışmada hemşirelerin depremden sonra sağlık algı düzeylerini, deprem stresi ile baş etme stratejilerinin neler olduğunu, uykusuzluk yaşama durumlarını belirlemek amaçlanmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı tipte bir çalışmadır ve bir Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde çalışan hemşirelerde yapılmıştır. Çalışma Nisan 2023 – Haziran 2023 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Örneklemde 601 hemşire yer almaktadır. Verileri toplamak için tanıtıcı bilgi formu, Sağlık Algısı Ölçeği, Deprem Stresi ile Başetme Stratejileri Ölçeği ve Uykusuzluk Şiddeti İndeksi kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız gruplarda t testi, varyans analizi ve pearson korelasyon analizi yapılmıştır.
Bulgular: Sağlık algısının medeni durum ve eğitim durumundan, deprem stresi ile başetme stratejileri ölçeği alt boyutlarının eğitim durumundan etkilendiği bulunmuştur (p<0.05). Hemşirelerin %44.3’ünün uykusuzluk alt eşiğinde olduğu saptanmıştır. Sağlık algısı ile deprem stresi ile başetme stratejileri ölçeği dini başetme alt boyutu arasında zayıf bir ilişki saptanmıştır (r = -.199, p = .000).
Sonuç: Hemşirelerin sağlığı algılama durumlarını yükseltecek, deprem durumlarında başetme stratejilerini etkin kullanmalarını sağlayacak, uyku sorunları ile başetmeye yardımcı olacak girişimsel çalışmaların yapılması önerilmektedir.
Referanslar
Dinçer S, Kumru S. Afet ve Acil Durumlar İçin Sağlık Personelinin Hazırlıklı Olma Durumu. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021; 10(1) :32–43.
Chacko S, Randolph R, Morsch G. Disaster Medicine: Public Health Preparedness for Natural Disasters. FP Essent, 2019; 487: 17-22. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31799816
IOM, 2004. Health Literacy: A Prescription to End Confusion. Washington DC: National Academies Press.
Filiz E, Bodur S. Gebe ve Gebe Olmayan Kadınlarda Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlık Algısı İlişkisinin Değerlendirilmesi. Selçuk Sağlık Dergisi. 2022; 3(1):
Üstün Y, Yücel ŞÇ. Hemşirelerin Uyku Kalitesinin İncelenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2011;4:29-38.
Selvi Y, Özdemir PG, Özdemir O, ve ark. Sağlık Çalışanlarında Vardiyalı Çalışma Sisteminin Sebep Olduğu Genel Ruhsal Belirtiler ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi. 2010;23:238-43.
Polat N. Hemşirelerde işe bağlı stres ve iş doyumu: bir eğitim hastanesinde saha çalışması. Başkent Üniversitesi. [Yüksek Lisans Tezi] Ankara: Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Kurumları İşletmeciliği; 2008.
Tyer-Viola LA. Grit: The Essential Trait of Nurses During A Disaster. J Perinat Neonatal Nurs. 2019; 33(3): 201-204.
Blevins CA, Weathers FW, Davis MT, Witte TK, Domino JL. The Posttraumatic Stress Disorder Checklist for DSM 5 (PCL 5): Development and İnitial Psychometric Evaluation. J Trauma Stress. 2015; 28(6): 489–498.
McBride D, Porter N, Lovelock K, Shepherd D, Zubizaretta M, Burch J. Risk and Protective Factors for The Course of Post-Traumatic Stress Disorder in Frontline Workers After The Christchurch, New Zealand Earthquake. Disaster Prevention & Management: An International Journal. 2018; 27(2): 193–206.
Kalanlar B. Afetlerde hemşirelerin yaşadıkları psiko-sosyal sorunlar ve çözüme yönelik öneriler. Sağlık ve Toplum Dergisi. 2014; 24(1): 15–23.
Diamond JJ, Becker JA, Arenson CA, Chambers CV, Rosenthal MP. Development of a scale to measure adults’ perceptions of health: priliminary findings. J Community Psychol. 2007;35(5):557-61
Kadıoğlu H. Yıldız A. Sağlık Algısı Ölçeği’nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences. 2012; 32(1): 47-53.
Yöndem ZD, Eren A. Deprem Stresi ile Baş Etme Stratejileri Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 2008; 3(30): 60-75.
Bastien CH, Vallieres A, Morin CM. Validation of the Insomnia Severity Index as an outcome measure for insomnia research. Sleep Med 2001; 2: 297-307.
Boysan M, Güleç M, Beşiroğlu L, Kalafat T. Uykusuzluk Şiddeti İndeksi’nin Türk örneklemindeki psikometrik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2010; 11; 248-252.
Ersin F, Usta ME, Havlioğlu S. Investigation of the Relationship between Health Literacy Levels and Health Perceptions of Primary School Teachers. Int J Caring Sci.. 2021; 14(3): 2001-2008.
Ahmad K, Jafar TH, Chaturvedi N. Self-rated health in Pakistan: Results of a National Health Survey. BMC Public Health. 2005; 5(1): 1–7. https://doi.org/10.1186/1471-2458-5- 51/TABLES/3.
Vissandjee B, Desmeules M, Cao Z, Abdool S. Integrating Socio-Economic Determinants of Canadian Women’s Health. BMC Women’s Health. 2004;4(1):1–12. https://doi.org/10.1186/1472-6874-4-S1-S34.
Erdoğan CN, Aksoy ÖN. Deprem Stresi ile Baş Etme Stratejileri (Balıkesir Karesi İlçesi Paşaalanı Mahallesi Örneği). SOBAD. 2020; 3(2): 88-103.
Alkan NA. (1998). Distress reaction of victims of 1 October 1995 Dinar Earthquake: An analysis within the cognitive theory of stress and coping. ODTÜ, Psikoloji Bölümü, Yüksek Lisans Tezi.
Endler NS, Parker JDA. Multidimensional Assessment of Coping: a Critical Evaluation. J Pers Soc Psychol. 1990; 58(5): 844-54.
Vandervoort DJ. Cross-cultural Differences in Coping with Sadness. Curr Psychol. 2001; 20(2): 147- 153.
Roges AE. The Effects of Fatigue and Sleepiness on Nurse Performance and Patient Safety. Patient Safety and Quality: An Evidence-Based Handbook for Nurses. 2010;2:509.
Geiger-Brown J, Rogers V, Trinkoff A, Kane L, Barker Bausell R. Scharf S. Sleep, Sleepiness, Fatigue, and Performance of 12-Hour-Shift Nurses. Chronobiol Int. . 2012; 29(2): 211-19.
Kılınç T, Karaman Özlü Z. Elektif Cerrahi Planlanan Hastalarda Cerrahi Korku, Uyku ve Uykusuzluk Durumu Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi, 2023: 5(3); 205 - 212, https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.1268416
Pargament KI, Ellison CG, Tarakeshwar N, Wulff KM. Religious coping among the religious: The relationship between religious coping and well-being in a national sample of Presbyterian clergy, elders, and members. J Sci Study Relig. 2001; 40: 497–513.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Acta Medica Ruha
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.